Staże i wolontariat młodzieży polskiej z Białorusi w polskich przedsiębiorstwach w 2011 roku

Polsko-Białoruska Izba Handlowo-Przemysłowa, we współpracy z partnerami białoruskimi oraz firmami polskimi zorganizowała w okresie od 1 czerwca do 31 grudnia br. dla młodzieży z Białorusi – studentów i młodych pracowników nauki – staże zawodowe. Staże organizowano kolejny raz, bowiem w roku ubiegłym, pilotażowo taką próbę podjęto organizując je dla instruktorów, którzy w przyszłości, w roli wolontariuszy pomagaliby przy organizacji podobnych staży. Wówczas to przeszkolono 12 osób z Grodna, Brześcia, Lidy i Mińska w polskich firmach, głównie z obszaru przetwórstwa rolno-spożywczego oraz turystyki.

W bieżącym roku w projekcie doskonalenia zawodowego, jakim są staże, uczestniczy już 36 osób. Podobnie jak w roku ubiegłym projekt był organizowany w ramach zadania publicznego dofinansowanego z Programu Operacyjnego „Fundusz Inicjatyw Obywatelskich” (priorytet 3, obszar wsparcia 12), w rezultacie wygranego przez Izbę konkursu. Przyjęto, że stażyści powinni legitymować się znajomością języka polskiego w stopniu umożliwiającym przejście obowiązkowego szkolenia w zakresie bhp, przepisów przeciwpożarowych i regulaminu pracy oraz faktyczne skorzystanie z programu stażowego. Natomiast od stażystów kierowanych do przedsiębiorstw informatycznych dodatkowo wymagana była dobra znajomość języka angielskiego.

W tej edycji projektu nie tylko uczestniczyło więcej młodzieży, lecz również bogatsza była paleta firm. Podobnie, jak w ub. roku zdecydowanie dominowały firmy turystyczne, które przyjęły 20 stażystów. Staże i wolontariat organizowane były także w firmie informatycznej (Transition Technologies) – dla 5 stażystów, a także firmie ubezpieczeniowej oraz firmach produkcyjnych. Staże z obszaru turystyki odbywane były zarówno w Polskiej Izbie Turystyki, Stołecznym Biurze Turystyki, jak i w poszczególnych biurach turystycznych. Młodzież pracowała przy obsłudze turystów, a także w konkretnych działach firm (marketingu i szkoleń, administracji, księgowości, recepcji, gastronomii). Bardzo często wykorzystywana była znajomość języka rosyjskiego do tłumaczenia na język rosyjski ulotek, folderów i przewodników. Tworzyli i prowadzili stronę internetową firmy w języku rosyjskim. W ramach stażu w firmie informatycznej młodzież poznawała nowe techniki programowania, tworzyła oprogramowanie pozwalające na wykorzystanie nowych technologii. Kolejne 5 osób odbywało staż w Polsko-Białoruskiej Izbie Handlowo-Przemysłowej. Program przewidywał zapoznanie się z formami współpracy gospodarczej polsko-białoruskiej, a także organizacją pracy oraz poznanie metod i technik pracy. W okresie odbywania stażu w Izbie opracowywane były wnioski o dofinansowanie projektów polsko-białoruskich w ramach drugiej edycji Programu Współpracy Transgranicznej Polska-Białoruś-Ukraina. Stażyści zostali włączeni w proces przygotowywania wniosków zarówno od strony merytorycznej jak i technicznej. Co więcej, brali udział w specjalnych szkoleniach organizowanych przez Sekretariat Programu. Dzięki temu na Białorusi – w Grodnie i Brześciu będą funkcjonowały osoby dysponujące podstawową wiedzą na temat preferowanych kierunków współpracy transgranicznej i posiadające umiejętności przygotowywania dokumentacji o dofinansowanie unijne

Przy organizacji staży Izba współpracowała z Białoruską Izby Handlowo-Przemysłową, Uniwersytetami w Grodnie, Brześcia i Mińsku, Wydziałem Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Mińsku oraz grupą polskich przedsiębiorstw, które wyraziły zainteresowanie przyjmowaniem stażystów i wolontariuszy.

Celem tego projektu jest rozwijanie więzi ekonomicznych i społecznych między społeczeństwem polskim i białoruskim, drogą wspierania procesów aktywizacji ekonomicznej młodzieży białoruskiej poprzez organizowanie profesjonalnie przygotowanych branżowych staży zawodowych i wolontariatu w polskich przedsiębiorstwach. Pomoże to młodzieży w zdobywaniu praktycznych doświadczeń, a w rezultacie skutkować będzie zwiększeniem kompetencji, umiejętności, aktywności, a także skłonności do podejmowania samodzielnych przedsięwzięć biznesowych oraz braniem odpowiedzialności za swój los. Podstawową zaletą Projektu jest stworzenie uczestnikom staży zawodowych możliwości zapoznania się z praktycznym funkcjonowaniem firm w warunkach gospodarki wolnorynkowej i konkurencji.

Pobyty stażowe, trwają 2 miesiąc i następujący po nich wolontariat – co najmniej jeden miesiąc. Organizowane są w konkretnych, dobranych celowo przedsiębiorstwach. Wolontariat jest organizowany fakultatywnie, na koszt firmy, w odniesieniu do tych stażystów, którzy przekonają pracodawcę swoją wiedzą, umiejętnościami, postawą i motywacją o celowości przedłużenia pobytu.

Z analizy ankiet ewaluacyjnych oraz opinii wyrażanych przez samych stażystów wynika, że dzięki tej formie doskonalenia zawodowego młodzież z Białorusi uzyskała:

zwiększenie kompetencji w drodze łączenia nabytej wiedzy teoretycznej z praktyką gospodarczą poza granicami Białorusi, w warunkach gospodarki rynkowej,
zwiększenie umiejętności poprzez samodzielne, bezpośrednie wykonywanie pracy w nowych, skomplikowanych technologicznie i/lub organizacyjnie warunkach, zapoznawanie się w praktyce ze sprawdzonymi technologiami produkcji, świadczenia usług i organizacji pracy,
zwiększenie aktywności i skłonności do podejmowania samodzielnych przedsięwzięć biznesowych oraz odpowiedzialności za swój los poprzez wyeliminowanie barier ograniczających swobodne, aktywne działanie młodzieży z Białorusi, wynikających z „obawy przed nieznanym”, braku wzorców do porównań i oceny zachowań rówieśników wychowanych i działających w społeczeństwie demokratycznym i w warunkach gospodarki rynkowej.

Ponadto staż pozwolił młodzieży na poznawanie Polski i Polaków w naturalnych warunkach, polskiej gościnności, pracowitości i zaradności. Według oceny samych stażystów jest to forma doskonalenia zawodowego bardzo przydatna nich. Natomiast polskie firmy podkreślają, że młodzież z Białorusi, wprawdzie jest dobrze wykształcona, lecz nieznane jej jest środowisko gospodarki wolnorynkowej i konkurencji.

Stopień realizacji założonych celów programu jest oceniany przez uczestników za pomocą ankiet ewaluacyjnych wypełnianych przez stażystów: po pierwszym miesiącu odbywania stażu oraz po jego zakończeniu. Ankiety zawierają opis prac wykonywanych przez stażystę oraz jego propozycje i wnioski, a na zakończenie stażu dodatkowo własną ocenę odnośnie praktycznych umiejętności nabytych w czasie stażu oraz wnioski i propozycje, które w przyszłości wart brać pod uwagę. Ankiety wypełniają również ich opiekunowie w przedsiębiorstwach. Dodatkowo – dla sprawdzenia przebiegu staży – organizowane są pod koniec pierwszego miesiąca stażu, tzw. seminaria połówkowe, służące bieżącej ocenie realizacji programu stażowego. Natomiast na zakończenie – konferencje podsumowujące program stażowy wraz z prezentacją prac końcowych.

To wszystko służy ocenie merytorycznej jakości przebiegu stażu. Ponadto jako kryterium oceny traktowana jest także gotowość kierownictwa przedsiębiorstwa przyjmującego na staż do zatrudnienia stażysty na kolejny miesiąc po zakończeniu programu stażowego
O przydatności tej formy doskonalenia zawodowego ciekawie piszą w swoich sprawozdaniach uczestnicy (zachowana oryginalna pisownia):

„To była przyjemność pracować w tej firmie. Podobało mi się wszystko: zespół, atmosfera, moja praca. Podczas praktyki nauczył się pracy w zespole, pracy w pewnej odległości od opiekuna, opanował nowe technologie.”
„W ogóle poznałam wiele nowego i bardzo zadowolona są z tej praktyki.”
„Co najważniejsze, projekty – ciekawe, czasami trudne, ale niezwykle ekscytujące”.
„Przez 2 miesiące pobytu w Warszawie zdobyłem praktyczną wiedzę. Ten pobyt był dla mnie pouczającym i wartościowym etapem w moim życiu”.
„Bardzo dobre i bogate doświadczenie dla młodych ludzi z Białorusi. Proponuję większą dostępność i możliwości przyjazdu na takie staże do polskich firm Zapoznałem się z procesem produkcyjnym , poznałem kontrahentów firmy i metody negocjacji z nimi”.

Ponadto stażyści zgłaszali i szersze wnioski. Np. proponowali: poszerzenie wachlarza branż o finanse i inwestycje, biura marketingowe, czy też nawiązanie współpracy polsko – białoruską w zakresie turystyki młodzieżowej i szkolnej. Generalnie staże służyły również doskonaleniu znajomości języka polskiego, zwłaszcza poznawaniu polskiej terminologii w wybranych specjalnościach i dyscyplinach zawodowych.

Warto przytoczyć również oceny opiekunów stażystów. Oto niektóre z nich:

„Stażystka jest b. zainteresowana wszystkim co ma związek teoretyczny i praktyczny z tematyką stażu”.
„(Stażyści) wykonywali powierzone zadania dokładnie i terminowo. Byli samodzielni.”
„Stażystka jest osobą pilną i kreatywną, wykazała się dużą samodzielnością
i zaangażowaniem w trakcie wykonywania wszelkich czynności.”
„Zadania były wykonywane starannie, dość szybko, stażystka była bardzo zainteresowana poszerzeniem swojej wiedzy z zakresu organizacji turystyki.”
„(Stażystka jest) sumienna i obowiązkowa, chętna do zapoznania się z nowymi przedsięwzięciami”.
„Stażysta bardzo ambitny, chciał jak najwięcej nauczyć się i zdobyć nowe doświadczenia.”

Trzeba stwierdzić, że rzeczywiście młodzież białoruska wykazuje duże zainteresowanie polskim modelem gospodarczym, doświadczeniami w transformacji ustrojowej, kształtowaniem stosunków społeczno – ekonomicznych opartych na przedsiębiorczości, odpowiedzialności i wiedzy obywateli oraz prywatnej własności środków produkcji. Dla młodzieży studenckiej, a także absolwentów i młodych pracowników naukowych z Białorusi, przy stosunkowo wysokim poziomie wykształcenia, staże zawodowe i wolontariat w polskich przedsiębiorstwach to ważna forma doskonalenia zawodowego. Stażysta nie tylko zdobywa nową wiedzę i umiejętności, ale uczy się umiejętnie komunikować i współpracować z innymi.

Wielkotowarowa produkcja typowa dla gospodarki Białorusi nie sprzyja tworzeniu klimatu dla rozwoju indywidualnej przedsiębiorczości, inicjatywności, pomysłowości i zaradności. Białoruś posiada ogólny plan komercjalizacji i prywatyzacji gospodarki, zawarty w Narodowej Strategii Zrównoważonego Rozwoju Społeczno-Ekonomicznego Republiki Białorusi do roku 2020 oraz w Rządowym Programie Prywatyzacji Gospodarki Republiki Białorusi na lata 2010 – 2013, obejmującym 504 duże przedsiębiorstwa, który jest stopniowo wprowadzany w życie. Jednak ważne jest dla jego realizacji przygotowywanie społeczeństwa białoruskiego do wprowadzenia gospodarki rynkowej, do przyśpieszonego proces modernizacji gospodarki. Przyspieszony proces modernizacji gospodarki związany jest także z przystąpieniem Białorusi do Unii Celnej Białoruś – Kazachstan – Rosja. Te procesy stwarzają obiektywne zapotrzebowanie na nową jakość kadr. Stawia to szczególne wymagania od młodych białoruskich specjalistów. Ważne jest, by byli oni aktywnym uczestnikiem tych procesów modernizacyjnych. Tak więc uważamy, że projekt staży zawodowych i wolontariatu jest pozytywną ofertą dla młodzieży z Białorusi, która chce skorzystać z profesjonalnego dostępu do polskiej gospodarki, poznać, jak w warunkach presji efektywnościowej w gospodarce rynkowej funkcjonują i rozwijają się przedsiębiorstwa, na czym polega w praktyce konkurencja rynkowa, jak wykorzystywane są nowoczesne formy zarządzania procesami produkcyjnymi, sprzedażą i ryzykiem. To doświadczenie już jest niezbędne na białoruskim rynku pracy.

Projekt jest tak skonstruowany, aby w krótkim czasie stażysta zapoznał się z organizacją pracy, produkcji i sprzedaży oraz funkcjonowaniem instytucji otoczenia biznesu. Projekt w relacjach polsko-białoruskich jest oryginalnym podejściem do praktycznego zdobywania doświadczeń zawodowych w realnej gospodarce rynkowej przez dobrze wykształconą młodzież z Białorusi, ale z nawykami charakterystycznymi dla administracji i gospodarki państwowej. Odpowiada on na realne zapotrzebowanie środowisk gospodarczych obu krajów i jest nową, partnerską dziedziną współpracy pomiędzy obu krajami. Możliwość odbywania praktyk za granicą pomaga w rozwoju kariery zawodowej młodych specjalistów, bowiem uzyskane doświadczenie i zdobyta wiedza i umiejętności w ramach staży odbywanych w polskich firmach pomoże w budowaniu kariery zawodowej, a równocześnie w przyszłości wpłynie korzystnie na przemiany tak gospodarcze, jak i społeczne na Białorusi. Pobyt w Polsce sprzyja bowiem nie tylko zdobywaniu praktycznej wiedzy o kraju i ludziach, historii, kulturze i tradycji, ale i o wspólnej historii oraz wspólnym dziedzictwie kulturalnym obu sąsiednich krajów, co będzie miało pozytywny wpływ na dalszy rozwój stosunków polsko-białoruskich

Białoruś bogata jest w wykwalifikowaną, młodą kadrę ale równocześnie jest to kadra niedostatecznie przygotowana do praktycznego funkcjonowania w ramach gospodarki rynkowej. Wymaga więc udzielenia zdecydowanej pomocy mającej na celu aktywizację ekonomiczną młodzieży, zwłaszcza w zakresie doskonalenia umiejętności poprzez wykorzystanie posiadanej wiedzy teoretycznej w rynkowej praktyce gospodarczej. W rezultacie zwiększenia kompetencji, umiejętności, aktywności i odwagi młodych Białorusinów w podejmowaniu samodzielnych przedsięwzięć biznesowych we współpracy z polskimi firmami, poznanymi w trakcie odbywania staży i wolontariatów, wzrośnie zasobność ekonomiczna naszych sąsiadów zwłaszcza przygranicznych rejonów. Doświadczenie dotychczasowe pokazuje, że tego typu projekty, obok realizacji szczegółowego celu tj. praktycznego doskonalenia zawodowego w wybranych branżach, przynoszą wymierne korzyści społeczne. To np.: nawiązanie nowych kontaktów, a nawet przyjaźni, to także doskonalenie języka polskiego, a dzięki temu większe zainteresowanie tak historią i kulturą jak i współczesną sytuacją społeczną, gospodarczą i polityczną naszego kraju. To są efekty, które mogą i powinny być pogłębione poprzez podtrzymywanie zarówno przez firmy polskie, jak i polskie placówki dyplomatyczne kontaktów ze stażystami po ich powrocie na Białoruś. Liczymy również na utrzymywanie tak gospodarczych, jak i międzyludzkich kontaktów nawiązanych w trakcie odbywanego stażu. To wszystko przemawia za potrzebą kontynuacji tego projektu.